Anti Factor-Xa activity

هپارین ها، گلیکوزآمینوگلیکان های سولفاته هستند که ترومبین، فاکتور Xa و سایر فاکتورهای انعقادی را مهار می کنند. این عمل از طریق فعال کردن آنتی ترومبین III انجام می شود که می تواند سبب طولانی شدن تست انعقادی PTT شود.
آزمایش ارزیابی Anti-Xa یک آزمایش مناسب برای پیگیری درمان با LMWH است زیرا در هنگام استفاده از این داروها حساسیت آزمایش PTT کاهش پیدا می کند.
هپارین به طور طبیعی در پلاسما وجود ندارد. تجویز هپارین سبب فعال شدن آنتی ترومبین III می شود و موجب مهار فاکتور Xa و II می شود. هم چنین تجویز LMWH با همین مکانیسم بطور اولیه سبب مهار فعالیت فاکتور (Anti-Xa) Xa می شود.
میزان مهار فعالیت فاکتور Xa به روش های مختلفی در آزمایشگاه قابل اندازه گیری می باشد که شامل روش های انعقادی و روش های کروموژنیک می باشد.
محدوده طبیعی:
افرادی که هپارین و سایر داروهای ضدانعقاد خوراکی مستقیم دریافت نمی کنند:  0 Iu/ml
محدوه درمانی:
هپارین (UFH) Untractionated: 0.3-0.7 Iu/ml
 LMWHیک دُز در روز: 0.4-1.1 Iu/ml
LMWH (دو دُز در روز) :1-2 Iu/ml 
محدودۀ قابل قبول برای دُزهای پروفیلاکسی: 0.1-0.3 Iu/ml
(نمونه بایستی 6-4 ساعت پس از تجویز زیرپوستی دارو گرفته شود)
 

مقادیر طبیعی سطح Anti-Xa بسته به نوع ضدانعقاد مصرف شده، دُزمصرفی و دلیل استفاده از آن می تواند متفاوت باشد.

وقتی فردی هپارین و یا سایر ضدانعقادهای خوراکی مستقیم دیگر را استفاده نمی کند سطح Anti-Xa بایستی در حد صفر و غیرقابل اندازه گیری باشد.

وقتی که برای پیگیری درمان با LMWH استفاده می شود بایستی نمونه گیری از بیمار بین 3-4 ساعت پس از مصرف LMWH انجام شود که درواقع زمانی است که غلظت  LMWHبه حداکثر مقدار خود در بدن می رسد.

- این تست بطور راندوم (اتفاقی) نیز می تواند مورد استفاده قرار بگیرد که به اصطلاح به آن Plasma trough level نیز اطلاق می شود. این حالت زمانی اتفاق می افتد که احتمال تجمع داروی LMWH در خون بیمار به دلیل نارسایی کلیه وجود داشته باشد.

در مورد داروهای ضدانعقاد خوراکی مستیقم، بسته به نوع دارو می توان از دستورالعمل ارائه شده در جدول زیر برای زمان نمونه گیری استفاده کرد.

نتایج بالاتر از محدودۀ درمانی نشان می دهد که دُز هپارین بایستی کاهش پیدا کند.
نتایج پایینتر از محدودۀ درمانی نشان می دهد که دُز هپارین بایستی افزایش یابد.
 

پلاسمای تهیه شده بایستی عاری از پلاکت باشد که اینکار با سانتریفیوژ مناسب نمونه انجام می شود.
برای کاهش اثرات مهاری ترکیبات ضد هپارینی مانند فاکتور4 پلاکتی (PF4)، می توان  دکستران سولفات به لوله های آزمایش اضافه کرد.
 

1. Despotis GJ, Joist JH, Goodnough LT, Santoro SA, Spitznagel E. Whole blood heparin concentration measurements by automated protamine titration agree with plasma anti-Xa measurements. J Thorac Cardiovasc Surg. 1997 Mar;113(3):611-3.

2. Despotis GJ, Summerfield AL, Joist JH, Goodnough LT, Santoro SA, Spitznagel E, et al. Comparison of activated coagulation time and whole blood heparin measurements with laboratory plasma anti-Xa heparin concentration in patients having cardiac operations. J Thorac Cardiovasc Surg. 1994;108(6):1076-82.

3. Klein SM, Slaughter TF, Vail PT, Ginsberg B, El-Moalem HE, Alexander R, et al. Thromboelastography as a perioperative measure of anticoagulation resulting from low molecular weight heparin: a comparison with anti-Xa concentrations. Anesth Analg. 2000 Nov;91(5):1091-5.

4. Massonnet CS, Pelissier E, Bara L, Terrier E, Abry B, Guibourt P, et al. Partial reversal of low molecular weight heparin (PK 10169) anti-Xa activity by protamine sulfate: in vitro and in vivo study during cardiac surgery with extracorporeal circulation. Haemostasis. 1986;16(2):139-46.

5. Saw J, Kereiakes DJ, Mahaffey KW, Applegate RJ, Braden GA, Brent BN, et al. Evaluation of a novel point-of-care enoxaparin monitor with central laboratory anti-Xa levels. Thromb Res. 2003;112(5-6):301-6.

6. Depasse F, Gerotziafas GT, Busson J, Van Dreden P, Samama MM. Assessment of three chromogenic and one clotting assays for the measurement of synthetic pentasaccharide fondaparinux (Arixtra) anti-Xa activity. J Thromb Haemost. 2004 Feb;2(2):346-8.

7. Kitchen S, Theaker J, Preston FE. Monitoring unfractionated heparin therapy: relationship between eight anti-Xa assays and a protamine titration assay. Blood Coagul Fibrinolysis. 2000 Mar;11(2):137-44.

8. Gosselin RC, Adcock DM, et al. International Council for Standardization in Haematology (ICSH) Recommendations for Laboratory Measurement of Direct Oral Anticoagulants. Thromb Haemost. 2018; 118: 437-50.

9. Gosselin RC, Adcock DM, et al. An update on laboratory assessment for direct oral anticoagulants (DOACs). International Journal of Laboratory Hematology. 2019; 41 Suppl 1: 33-9.